Cây siro, một loài cây đa năng với vẻ ngoài hấp dẫn và nhiều công dụng tuyệt vời, đang ngày càng thu hút sự chú ý của nhiều người yêu thích cây cảnh cũng như các bà nội trợ. Vậy cây siro là gì và làm thế nào để chăm sóc loài cây này? Hãy cùng Ting khám phá rõ hơn về cây Siro qua bài viết dưới đây.
Nguồn gốc của cây siro
Cây siro, hay còn được gọi là Carissa carandas, thuộc họ Apocynaceae, đã được nhận diện lần đầu tiên vào năm 1767. Cây này có nguồn gốc từ các khu vực cận nhiệt đới và nhiệt đới của Nam Á, bao gồm Ấn Độ, Nepal, Pakistan, Bangladesh, Afghanistan và Indonesia.
Tên gọi “siro” xuất phát từ thói quen của người dân Nam và Đông Nam Á, họ thường lấy quả của cây này nấu với đường để làm nước siro.
Cây siro đã được đưa về Việt Nam từ rất lâu và giờ đây, bạn có thể dễ dàng thấy những cây siro cổ thụ ở các tỉnh phía Nam như Ninh Thuận, Bình Thuận và Bình Phước.
Đặc điểm cây siro
| Danh mục | Thông tin chi tiết |
| Tên gọi chung | Carissa carandas, Kerenda, Karonda, Karandang, 刺黄果 (cây Siro) |
| Tên thực vật (Khoa học) | Carissa carandas L |
| Họ thực vật | Apocynaceae (Là bố ma – Trúc đào) |
| Loại cây | Cây bụi có hoa |
| Kích thước trưởng thành | 2 – 5m |
| Ánh sáng | Ánh sáng trực tiếp |
| Thời gian nở hoa | Mùa xuân hoặc mùa hè |
| Hoa | Hoa siro màu trắng, mọc thành chùm. |
| Nguồn gốc | Nam Á và Đông Nam Á – Cây siro thường mọc trong khu rừng cận nhiệt và nhiệt đới ở Nam Á, có khả năng chịu hạn tốt. |
| Đặc điểm lá | Lá mọc đối xứng, hình bầu dục, dài từ 5 – 8cm, màu xanh thẫm với các đường gân rõ nét. |
| Trái | Hoa siro đậu trái quanh năm. Trái non màu xanh, vị chua, dùng làm gia vị. Trái chín màu đỏ, vị chua ngọt. Khi hái trái siro, mủ màu trắng thường rỉ ra từ cuống. |
Trái siro có công dụng gì?
Trái si rô, phần quả của cây si rô (Carissa carandas), không chỉ là một loại trái cây đẹp mắt mà còn là một nguồn dinh dưỡng và dược liệu quý giá. Trong mỗi 100 gram trái si rô, bạn có thể tìm thấy 42,5 kcal năng lượng, 21 mg canxi, 28 mg photpho, 1619 IU vitamin A, và từ 9-11 mg vitamin C. Sự phong phú này làm cho nó trở thành một thành phần quan trọng trong chế độ ăn uống lành mạnh.
Về mặt hóa học, các nghiên cứu đã phân lập được nhiều hợp chất có lợi từ các bộ phận khác nhau của cây. Từ rễ, đã có 14 hợp chất được tìm thấy; từ trái, có đến 40 hợp chất; và từ lá, 19 hợp chất đã được phân lập. Những hợp chất này bao gồm phenolic, alkaloids, sterol, terpenoids, các loại axit và ester đơn giản, sesquiterpen, carboxylate, axit amin, glucose và galactose, sterol glycoside, và phenolic lignin.
Công dụng của siro trong ẩm thực
| Bộ phận của cây | Công dụng |
| Trái xanh | Thường được dùng thay chanh trong nước mắm hoặc trộn gỏi. Tại Ấn Độ, được làm thành dưa chua. |
| Trái chín | Dùng để nấu si rô, làm rượu, mứt. Nấu với đường thành si rô màu đỏ, thích hợp cho việc giải khát mùa hè. |
Công dụng của trái si rô trong y học
| Bộ phận của cây | Công dụng |
| Trái xanh | Điều trị chứng đa tiết mật, tiêu chảy, quá khát, rối loạn da, sức khỏe tâm thần, bổ tim. Ăn 1-5 trái tùy theo tình trạng cụ thể. |
| Trái chín | Trị chảy máu nội tạng, chảy máu nướu răng, chán ăn. Dùng từ 1-5 trái tùy theo nhu cầu cụ thể. |
| Trái xanh và chín | Dùng theo kinh nghiệm dân gian ở Việt Nam để giải nhiệt, trị thiếu vitamin C, lợi sữa. |
Công dụng dược lý của trái si rô
| Tác dụng | Chi tiết |
| Tăng sức chịu đựng cơ thể | Hoạt chất Axit lanost-5-en-3β-ol-21-oic trong trái si rô giúp tăng sức chịu đựng của cơ thể, đặc biệt trong môi trường thiếu oxy. |
| Chống sốt rét | Chiết xuất trái si rô có khả năng chống lại ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum, mở ra triển vọng mới cho việc điều trị sốt rét. |
| Chống ung thư | Chiết xuất trái si rô đã thể hiện khả năng ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư phổi và biểu mô buồng trứng. |
| Kháng vi-rút | Chiết xuất trái si rô chứng minh có tác dụng kháng các vi-rút nguy hiểm như HIV-1 và herpes simplex. |
| Chống táo bón và chống tiêu chảy | Chiết xuất trái si rô kích thích hoạt động ruột, gây tiêu chảy hoặc co thắt ruột gây táo bón, tùy vào liều lượng và cách sử dụng. |
| Chống nôn | Dịch chiết trái si rô có hiệu quả trong việc ngăn chặn cơn nôn, hữu ích trong các trường hợp bệnh lý liên quan đến buồn nôn và nôn mửa. |
| Trị giun sán | Chiết xuất từ trái si rô xanh có khả năng làm tê liệt và giết chết giun đất, cho thấy tiềm năng trong điều trị nhiễm giun. |
Những ai không nên ăn trái si rô?
Người có làn da nhạy cảm
Trái si rô khi vừa hái thường chứa một lượng mủ trắng trên bề mặt vỏ, chất này có thể gây kích ứng đối với những người có làn da nhạy cảm. Nếu tiếp xúc trực tiếp với mủ, da có thể trở nên mẩn đỏ, ngứa ngáy, hoặc trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, có thể gây viêm da dị ứng. Vì vậy, trước khi sử dụng trái si rô, cần rửa thật sạch phần mủ này để đảm bảo an toàn cho da, đặc biệt đối với những người có cơ địa nhạy cảm.
Người bị bệnh dạ dày
Trái xanh của cây si rô có vị rất chua, do đó có thể gây kích thích dạ dày, đặc biệt là đối với những người đã có các vấn đề liên quan đến bệnh lý dạ dày như viêm loét hoặc trào ngược axit. Ăn trái xanh có thể làm cho tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, gây ra cảm giác đau dạ dày, khó chịu. Ngay cả trái chín cũng có vị chua ngọt, không hoàn toàn ngọt dịu, do đó cũng không thích hợp cho những ai có dạ dày nhạy cảm hoặc đang mắc các bệnh về đường tiêu hóa.
Người có vấn đề về xuất huyết
Trong y học dân gian, trái chín của cây si rô được biết đến với tính chất cầm máu, có thể giúp giảm bớt tình trạng xuất huyết. Tuy nhiên, ngược lại, trái xanh của loại cây này lại có khả năng gây ra hiện tượng tăng xuất huyết. Những người đang mắc các bệnh liên quan đến xuất huyết hoặc có nguy cơ cao bị chảy máu cần thận trọng khi ăn trái si rô, đặc biệt là trái xanh, để tránh làm tình trạng sức khỏe tồi tệ hơn.
Cách trồng và chăm sóc cây siro
Cách trồng cây Siro
Ở Việt Nam, cây siro thường được trồng nhiều ở miền Nam bởi khí hậu nơi đây phù hợp với sự phát triển của cây. Ngược lại, ở miền Bắc, do mùa đông khá lạnh và kéo dài nên cây khó có thể ra hoa hay kết trái tốt.
Để cây siro có thể phát triển tốt và cho năng suất cao, việc trồng cây cần tuân theo các bước kỹ thuật cụ thể. Hiện tại, cây siro thường được trồng bằng cách mua bầu cây giống đã sẵn có trên thị trường. Sau đây là các bước cơ bản để trồng cây siro
Bước 1
Chuẩn bị những dụng cụ cần thiết như chậu, đất, và bầu cây giống. Chọn loại đất có khả năng thoát nước tốt, có thể là đất pha trộn với phân chuồng hoai mục và xơ dừa.
Bước 2
Đổ đất đã chuẩn bị vào chậu, sau đó đặt bầu cây giống vào giữa chậu và lấp đất lên. Dùng tay nhấn nhẹ để đất chắc chắn, giúp cây giống vững chãi.
Bước 3
Tưới nước đủ ẩm cho cây và tiếp tục chăm sóc cây non cho đến khi cây phát triển ổn định.
Chăm sóc cây siro đúng cách
- Hãy mua cây siro từ những nơi uy tín để đảm bảo rằng bạn có được những cây giống khỏe mạnh, không mang bệnh.
- Chọn chậu có lỗ thoát nước ở đáy và sử dụng loại đất có khả năng thoát nước tốt để tránh tình trạng úng nước làm hư rễ.
- Chỉ nên tưới nước khi thấy bề mặt đất khô, tránh tưới quá nhiều làm ngập úng.
- Thường xuyên kiểm tra tình trạng của cây để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh hoặc sâu hại và có biện pháp xử lý kịp thời.
- Dùng cọc để nâng đỡ cây, nhất là khi cây bắt đầu ra hoa và kết trái để tránh bị đổ ngã.
Cắt tỉa cây
- Thời điểm tốt nhất để cắt tỉa là cuối mùa xuân hoặc đầu mùa hè. Việc này không chỉ giúp cây thông thoáng mà còn tập trung dưỡng chất nuôi hoa và trái, từ đó giúp cây đậu trái đều và đẹp.
- Bạn cũng nên cắt bỏ những lá và cành thừa hoặc yếu ớt để cây có thể tập trung nuôi dưỡng những phần khỏe mạnh.
Nhân giống cây siro
Cây siro có thể nhân giống qua chiết cành hoặc gieo hạt.
Gieo hạt
Chọn những hạt khỏe mạnh từ trái chín, ngâm trong nước ấm khoảng 10-12 giờ trước khi gieo. Sau đó gieo hạt lên bề mặt đất đã chuẩn bị sẵn, tưới ẩm và chờ đợi cho đến khi cây nảy mầm.
Chiết cành
Lựa chọn cành khỏe từ cây mẹ, dùng dao sắc cạo bỏ một phần vỏ và xử lý bằng hormone kích thích rễ, sau đó bọc cành bằng giá thể phù hợp và theo dõi cho đến khi cành ra rễ mới.
Những bệnh thường gặp ở cây Siro
Cây siro là một loại cây rất bền bỉ, có khả năng chịu hạn tốt và ít bị sâu bệnh tấn công. Tuy nhiên, cây vẫn có thể gặp phải một số vấn đề như nấm trên lá, lá rụng sớm, rễ bị thối, côn trùng và sâu ăn lá gây hại. Vì vậy, bạn cần chú ý quan sát cây thường xuyên. Khi thấy dấu hiệu bất thường, bạn cần nhanh chóng xử lý để tránh để bệnh lan rộng.
Tổng hợp hình ảnh đẹp về cây Siro
Tổng kết
Với vẻ ngoài đẹp mắt và nhiều công dụng tuyệt vời, cây siro là lựa chọn lý tưởng để trồng trong khu vườn nhà bạn. Hy vọng với những thông tin được Ting chia sẻ, bạn đã có thể hiểu rõ hơn về cây siro và cách chăm sóc nó một cách hiệu quả.
